تربیت گربه از صفر تا صد: هر آنچه باید بدانید!

یکی از موضوعات مهم در حوزه‌ی نگهداری حیوان خانگی، تربیت آن‌هاست. تربیت گربه، مسئله‌ی حائز اهمیتی است که درمورد آن نظریه‌ها و بحث‌های مختلفی وجود دارد. اگر شما هم مثل ما سرپرست گربه هستید و می‌خواهید بدانید که چگونه می‌توانید به گربه‌ی خود آموزش دهید، همراه این مقاله از بلوکت باشید تا تکنیک‌های کاربردی و عملی برای آموزش گربه‌ی خود را یاد بگیرید.

شناخت رفتار گربه

برای شروع  تربیت گربه، ابتدا باید ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری او را بررسی کنید. حتما می‌دانید که آموزش گربه به‌نسبت آموزش سگ، کار بسیار دشوارتری است. گربه‌ها ذاتا موجودات مستقلی هستند و خودمختاری آن‌ها در انجام کارهایشان باعث می‌شود که تربیت و آموزش آن‌ها سخت‌تر و زمان‌برتر باشد. مستقل بودن گربه‌ها به این معنا نیست که نمی‌توانید به آن‌ها آموزش‌های لازم را بدهید.

پیش از هر چیز، باید بدانید که تربیت گربه یعنی رفتارهای نامطلوب آن‌ها را کاهش دهید و رفتارهای مثبت را به آن‌ها آموزش دهید. برای آموزش گربه، باید بدانید که گربه‌ی شما چه رفتارها و شخصیتی دارد. برای شناخت رفتارهای گربه باید به دو موضوع مهم زیر توجه کنید:

رفتارهای طبیعی گربه

گربه‌ها به‌طور ذاتی و طبیعی موجوداتی بسیار بازیگوش و کنجکاو هستند و از طریق کنجکاوی و شیطنت و کاوش‌های خود، ‌محیط اطراف را شناسایی می‌کنند و به یادگیری می‌پردازند. هر گربه یک سری نیازها و رفتارهای طبیعی دارد که برای تربیت گربه باید به آن‌ها توجه کنید. مهم‌ترین این رفتارها و نیازها عبارتند از:

• شکار: گربه‌ها شکارچیان قهاری هستند و میل به شکار همیشه در آن‌ها نهفته است. پس شاید برای تمکین از این نیاز خود، اقدام به حمله، دویدن و پرش‌ها ناگهانی برای گرفتن شکار کنند.
• ناخن کشیدن: گربه‌ها عادت به خراشیدن و شکل دادن ناخن‌های خود دارند که در محیط طبیعی معمولا روی تنه‌ی درختان یا سطوح ناهموار دیگر این کار را انجام می‌دهند اما در محیط منزل اگر لوازم مخصوص در اختیارشان نباشد و آموزش‌های لازم به آن‌ها داده نشود، ممکن است تمامی پرده‌ها، مبل‌ها، فرش‌ها، دیوارها و… را ناخن بکشند.
• بازی کردن: همانطور که در ابتدای امر گفتیم، گربه‌ها موجودات بازیگوشی هستند و نیاز به بازی‌های هیجانی دارند که در محیط بیرون با سایر هم‌نوعان خود می‌توانند بازی کنند. در محیط داخل منزل، این وظیفه‌ی شما به‌عنوان سرپرست است که محیطی شاد و مهیج برای آن‌ها ایجاد کنید.
• غذا و دستشویی: یکی دیگر از نیازهای طبیعی هر موجود زنده‌ای، نیاز به غذا خوردن، آب نوشیدن و دفع کردن است. گربه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. پس در امر تربیت گربه باید نکات مربوط به این نیازهای طبیعی‌شان را نیز در نظر داشته باشید.
• استراحت: گربه‌ها بیشتر روز را در حال خواب و استراحت هستند و این آرامش و خواب برای افزایش طول عمر و سلامتی جسمی و ذهنی آن‌ها بسیار ضروری است.

شخصیت گربه

گرچه نیازهای طبیعی گربه‌ها مشابه هم است، اما هر گربه شخصیت و رفتار متفاوتی را از خود نشان می‌دهد. پس برای شروع تربیت گربه، ابتدا باید رفتارهای او را زیر نظر بگیرید و شخصیتش را بشناسید و بعد تکنیک‌های آموزشی را پیاده کنید. مثلا گربه‌های من با وجود دوقلو بودن، شخصیت‌های کاملا متفاوتی دارند. چیتا بسیار برون‌گر، اجتماعی، وابسته، ترسو، حسود و لوس است و در مقابل، سیتا بسیار درون‌گرا، مستقل، آرام، کنجکاو، ساکت و جسور است. دو نقطه‌ی مقابل هم هستند و دو شیوه‌ی برخورد متفاوت نیاز دارند. پس شما هم برای آموزش گربه‌تان باید ابتدا شخصیت او را بررسی کنید.

آموزش گربه

بعد  از شناخت رفتارها، نیازها و شخصیت گربه‌تان، زمان آموزش گربه فرا می‌رسد. برای شروع آموزش به چند نکته‌ی مهم نیاز دارید:

آماده‌سازی محیط

برای تربیت گربه، ابتدا باید محیط را آماده کنید. آماده کردن محیط مناسب آموزش گربه مستلزم موارد زیر است:

• لوازم موردنیاز

وقتی یک گربه در منزل نگهداری می‌کنید، باید تجهیزات و لوازم ضروری موردنیاز او را نیز فراهم کنید. مهم‌ترین این تجهیزات عبارتند از:

• ظرف آب و غذا؛
• ظرف خاک؛
• جای خواب؛
• اسباب‌بازی؛
• غذای خشک مناسب؛
• خاک مخصوص؛
• تشویقی؛
• اسکرچر؛
• مالت و مکمل‌های ضروری؛
• لوازم بهداشتی و نظافتی مانند برس، ناخن‌گیر، لیف، شامپو، مسواک و….
• ایجاد محیط امن:

برای شروع تربیت گربه، ابتدا باید از ایمن بودن محیط و آرامش‌خاطر داشتن گربه‌تان مطمئن شوید. محیط منزل را عاری از اشیاء خطرناک که ممکن است باعث آسیب رساندن به او شود، کنید. مکان‌های پرخطر را شناسایی کنید و گربه را از آن اماکن دور نگه دارید. علاوه‌بر این، باید محیطی آرام و دور از استرس و تشنج‌های ناگهانی برای او فراهم کنید.

آموزش دستشویی کردن

اولین  و مهم‌ترین آموزش گربه، یاد دادن محل قرار گرفتن ظرف خاک و دستشویی کردن در آن است. گربه‌ها به‌طور غریزی موجودات تمیزی هستند و همیشه در خاک، قضای حاجت کرده و روی آن را می‌پوشانند. در محیط بیرون این رفتار را از مادر خود آموزش می‌بینند و در خاک باغچه‌ها و پارک‌ها و… این کار را می‌کنند. گربه‌های خانگی نیز به‌طور غریزی به‌دنبال مکانی برای ادرار و مدفوع  هستند و وظیفه‌ شما به‌عنوان سرپرست این است که محل قرار گرفتن ظرف خاک را به آن‌ها آموزش دهید.

برای شروع آموزش گربه، این موارد را دنبال کنید:

• انتخاب مکان مناسب:

ظرف خاک گربه را باید در مکانی با تهویه مناسب و در دسترس گربه قرار دهید. گربه باید به‌راحتی به ظرف خاکش دسترسی داشته باشد و در مسیر آن با موانع زیادی روبه‌رو نشود و ظرف خاکش در محیطی امن و آرام و به دور از خطرات احتمالی باشد.

• استفاده از خاک مناسب:

گرچه گربه‌های محیط بیرون در خاک باغچه و… ادرار و مدفوع می‌کنند، اما آن خاک ممکن است باعث انتقال بسیاری از میکروب‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها به بدن گربه‌ها شود. به همین منظور برای گربه‌های خانگی حتما باید از خاک‌های مخصوص گربه استفاده کنید تا هم آنتی‌باکتریال باشد و هم به‌راحتی قابل تمیز کردن.

• آموزش محل ظرف خاک:

اگر بچه‌گربه‌ای را به سرپرستی گرفته‌اید که هنوز آموزش‌های لازم را از مادرش ندیده‌است، باید شما این آموزش‌ها را به او بدهید. ظرف خاکی مناسب با قد و جثه‌ی او انتخاب کنید و در محیطی امن که کاملا در دسترسش باشد، قرار دهید و هر یکی دو ساعت یک بار بچه‌گربه را داخل ظرف خاک بگذارید و خودتان با انگشت خاک را گود کنید تا این کار را یاد بگیرد. هربار پس از این‌که ادرار یا مدفوع کرد با دادن تشویقی و نوازش او را ترغیب به انجام این کار کنید تا رفته‌رفته یاد بگیرد که در چه مکانی باید دستشویی کند.

اگر گربه‌ بالغی را به سرپرستی گرفته‌اید که محل و نحوه‌ی دستشویی کردن را می‌داند، کافیست فقط جای ظرف خاک را به او نشان دهید و ظرف خاک را در محیطی بگذارید که به‌راحتی در دسترسش باشد.

این مهم‌ترین مسئله در امر تربیت گربه است و خوشبختانه چون گربه‌ها برخلاف سگ‌ها ذاتا در محلی مخصوص دستشویی می‌کنند، کار شما برای آموزش گربه چندان دشوار نخواهد بود. تنها در صورتی با مشکل مواجه می‌شوید که گربه‌ شما شخصیتی کاملا متفاوت داشته باشد و به دلایل مختلف در مکان‌های دیگری جیش کند. اگر چنین گربه‌ای به سرپرستی گرفته‌اید، بهتر است حتما «علت جیش کردن گربه در خانه» را مطالعه کنید.

آموزش دستورات ساده

تربیت گربه را باید با آموزش دستورات ساده شروع کنید. فرمان‌های کوتاه و ساده را می‌توان بهتر و راحت‌تر به گربه آموزش داد. پس آموزش گربه‌ی خود را با دستوراتی مثل «بیا» یا «بنشین» آغاز کنید. مثلا من اولین چیزی که به بچه‌ها آموزش دادم فرمان «نه» بود. برای مواقعی که در محیط‌های پرخطر قرار می‌گرفتند یا کارهایی می‌کردند که موجب آسیب رساندن به خودشان می‌شد.

برای آموزش هر دستور باید صبر و شکیبایی زیادی داشته باشید و با حوصله و بدون تنبیه و پرخاش این دستورها را تکرار و تمرین کنید. باید سعی کنید آموزش‌های خود را همراه با تشویقی انجام دهید. یعنی هربار که گربه به فرمان شما عمل کرد، او را با بستنی یا تشویقی موردعلاقه‌اش تشویق و ترغیب کنید تا به سایر فرمان‌های آموزشی شما نیز گوش کند.

پس همیشه در نظر داشته باشید که تربیت گربه باید همراه با صبر و شکیبایی زیاد و تشویق و ایجاد میل و انگیزه در او باشد. تنبیه کردن گربه چه لفظی و چه بدنی کاملا غدقن است و تاثیر معکوس می‌گذارد.

آموزش نخوردن غذای سفره

یکی از معضلاتی که سرپرستان گربه با آن روبه‌رو هستند، آمدن گربه داخل سفره یا خوردن غذای سفره است که به‌شدت برای سلامت و گوارش گربه‌ها ضرر دارد. به‌عنوان یک سرپرست مسئول باید به گربه‌تان یاد دهید که داخل سفره نیاید و از غذاهای شما نخورد.

در مرحله‌ی اول به هیچ‌عنوان از غذای سفره به گربه‌تان ندهید تا میل و رغبت برای خوردن این غذاها در او تقویت نشود. هرگز و تحت هیچ شرایطی از غذاهای ادویه‌داری که برای خودتان می‌پزید به گربه‌تان ندهید.

اگر گربه داخل سفره‌ی غذا آمد، با فرمان «نه» قاطع او را از انجام این کار منع کنید و وقتی داخل سفره نیامد با تشویقی کارش را تایید کنید.

اگر حین غذا خوردن دوست دارد کنار شما باشد، ظرف غذایش را نزدیک خودتان و خارج از سفره بگذارید و روی غذایش از تشویقی موردعلاقه‌اش بریزید تا ترغیب شود از غذای خودش خارج از سفره و کنار شما بخورد.

باز هم تاکید می‌کنم که هرگز برای هیچ‌یک از موارد مربوط به آموزش و تربیت گربه عجله نکنید و عصبانی نشوید و از روش‌های تنبیهی استفاده نکنید.

آموزش اسکرچ کردن

ابتدای امر توضیح دادیم که گربه‌ها باید روزانه چندین بار با ناخن‌های خود روی سطحی را بخراشند. چون در محیط داخل منزل سطوح ناهمواری مثل تنه‌ی درخت یا بدنه‌ی سیمانی دیوارها وجود ندارد، گربه‌ها روی لوازمی مثل مبل، فرش، پرده یا هر وسیله‌ای که صیقلی نباشد این کار را انجام می‌دهند. پس اگر می‌خواهید لوازمتان کاملا نابود نشود، بهتر است در امر تربیت گربه کوتاهی نکنید.

برای آموزش گربه، بهتر است از همان ابتدای سرپرستی گرفتن، اسکرچری مناسب جثه‌ او تهیه کنید و آن را در محیطی در دسترس گربه قرار دهید.

با استفاده از عصاره‌ گیاه سنبل‌الطیب که به «علف گربه» شهرت دارد، روی سطح اسکرچر را اسپری کنید تا گربه‌ی شما به آن علاقمند شده و روی آن سطح ناخن بکشد.

اوایل تربیت گربه‌تان، هر بار که این کار را انجام داد به او تشویقی بدهید.

هر دفعه که روی دیگر لوازم منزل شروع به ناخن کشیدن کرد با فرمان «نه» او را از این کار منع کنید و اسکرچر را در دسترسش قرار داده و او را تشویق به ناخن کشیدن روی سطح اسکرچر کنید.

به مرور و با تکرار و تمرین و صبر و تشویق، گربه‌ی شما یاد می‌گیرد که فقط روی اسکرچرش ناخن بکشد و دیگر لوازم‌تان مصون می‌ماند.

آموزش حمام کردن

گرچه گربه‌ها یکی از تمیزترین موجودات دنیا هستند و نیازی به شستشوی مکرر ندارند، اما شاید هر سال یا شش ماه یک‌بار بخواهید که آن‌ها را حمام کنید. حتما می‌دانید که گربه‌ها به‌شدت از حمام کردن و خیس شدن بیزار هستند و به همین منظور باید قبل از هر چیز اقدام به خوشایندسازی محیط حمام کنید و بعد از آشنا شدن گربه با این محیط، حمام‌های سالیانه‌اش را انجام دهید. نحوه‌ی خوشایندسازی محیط حمام و آموزش گربه برای حمام کردن را در مقاله‌ «صفر تا صد حمام کردن گربه» به تشریح توضیح داده‌ایم و بیان مجدد آن‌ها در این مقاله تکرار مکررات است.

جلوگیری از رفتارهای نامطلوب

برخی از گربه‌ها به دلایل مختلف رفتارهای نامطلوبی مانند پرخاشگری، ناخن کشیدن، گاز گرفتن یا حتی آسیب رساندن به لوازم خانه را انجام می‌دهند که برای تربیت گربه و جلوگیری از چنین رفتارهایی باید به روش زیر اقدام کنید:

• شناسایی رفتارهای نامطلوب:

قبل از هر چیز باید رفتارهای مخرب و نامطلوب گربه‌تان را شناسایی کنید و علت انجام دادن آن‌ها را کشف کنید. ممکن است گربه‌ی شما به دلایل مختلفی چنین رفتارهایی را بروز دهد. دلایلی مانند کمبود توجه، اضطراب جدایی، محیط پر استرس، تنبیه و پرخاشگری سرپرست، عدم دسترسی راحت به ظرف خاک و غذا، نداشتن آسایش و رفاه و… با شناسایی علت چنین رفتارهایی می‌توانید بهتر اقدام به آموزش گربه کنید.

•  توجه به نیازها:

همیشه سعی کنید نیازهای جسمی و روحی گربه را برآورده کنید. از در اختیار قرار دادن غذای مناسب، آب تازه، خاک تمیز گرفته تا نیازهایی مثل توجه، محبت، نوازش، برس کشیدن و…

عدم توجه به این نیازها می‌تواند منجر به رفتارهای ناخوشایند در گربه‌ی شما شود.

•  استفاده از اسباب‌بازی

گربه‌ها نیاز به فعالیت‌های هیجانی و بازی‌های مختلف دارند که شما به‌عنوان سرپرست گربه وظیفه دارید مدت زمانی را در طول روز به بازی کردن به آن‌ها اختصاص دهید. بازی‌های خلاقانه و متفاوت ابداع کنید و انرژی‌های مخرب او را با سرگرم کردن و تحرک و بازی کردنش تخلیه کنید تا دیگر رفتارهای مخربی از خود نشان ندهد.

• تنبیه مثبت

همانطور که قبلا هم اشاره کردیم به هیچ‌عنوان در تربیت گربه‌ی خود از تنبیه منفی مانند دعوا، پرخاش یا حتی تنبیهات فیزیکی استفاده نکنید. برای آموزش گربه، فقط و فقط از تنبیهات مثبت استفاده کنید. حال تنبیه مثبت یعنی چه؟ یعنی وقتی کار مثبتی انجام داد او را تشویق کنید و به او تشویقی‌های موردعلاقه‌اش را بدهید و درصورت انجام کار نامطلوب او را تشویق نکنید و به او تشویقی ندهید.

با انجام روش‌های فوق می‌توانید جلوی بسیاری از رفتارهای مخرب و نامطلوب گربه‌تان را بگیرید و در امر تربیت گربه موفق باشید.

ایجاد ارتباط موثر

سعی کنید با گربه‌ خود رابطه‌ی خوب و مثبتی ایجاد کنید و ارتباط عاطفی موثری با هم برقرار کنید. برای این منظور باید در طول روز زمان‌های مختلفی را به نوازش کردن، برس کشیدن و محبت کردن به گربه‌تان اختصاص دهید. در طول روز با او بازی کنید. با گربه‌ خود با صدای آرام و با محبت صحبت کنید. در طول روز این کار را چندین بار تکرار کنید تا ارتباط عاطفی قوی و عمیقی بین شما شکل بگیرید. در این حالت خواهید دید که حتی بدون نیاز به آموزش‌های تخصصی، به‌سادگی حرف هم را متوجه می‌شوید.

مثلا من خودم از جمله کسانی بودم و هستم که اعتقادی به آموزش‌های خشک و دستوری به گربه ندارم. تنها با ارتباط برقرار کردن و صحبت کردن با سیتا و چیتا، چنان پیوند عمیقی بین ما شکل گرفته‌است که بدون امر و نهی و دستور و فرمان متوجه حرف هم می‌شویم و به علایق و خواسته‌های هم احترام می‌گذاریم و هیچ‌کدام به دیگری آسیب نمی‌زنیم. پس این مورد را دست‌کم نگیرید. هرچه پیوند عاطفی عمیق‌تری داشته باشید، آموزش و تربیت گربه‌تان ساده‌تر و دلنشین‌تر خواهد بود.

آموزش مهارت‌های پیشرفته

اگر علاقه دارید که گربه‌ شما دستورات پیشرفته‌تری مثل «بچرخ»، «بپر» و… را نیز یاد بگیرد، بعد از این‌که تمامی آموزش‌های قبلی ملکه‌ ذهنش شد، می‌توانید به شیوه‌ی قبل و با تشویق و صبر و تکرار و تمرین این فرمان‌ها را نیز به او بیاموزید.

سخن پایانی

همانطور که در تمامی مقالات تاکید کرده‌ایم، تربیت گربه مستلزم داشتن صبر و شکیبایی است و نیاز به تشویق، تکرار و تمرین دارد. پس فکر نکنید آموزش گربه را می‌توانید ظرف مدت چند ساعت یا چند روز با زور و اجبار و تنبیه انجام دهید. حتی اگر موفق به انجام این کار شوید، گربه‌ای افسرده، غمگین و ناراضی خواهید داشت. پس با صبر و شکیبایی و تشویق و ترغیب و رعایت مواردی که در این مقاله بیان کردیم، می‌توانید راه تربیت گربه را هموار و دلپذیر کنید. با همراهی همیشگی بلوکت، می‌توانید در مسیر آموزش گربه، خرید لوازم مفید و هم‌زیستی با او بسیار موفق باشید.