10 تا از علائم فحل شدن گربه ماده + علت و درمان

یکی از مهم‌ترین مراحل در زندگیِ خانم گربه‌هایی که به سن بلوغ می‌رسند، فحل شدن است. معمولا در این دوره گربه‌های ماده به علائم خاصی مثل تغییرات رفتاری و جسمی دچار می‌شوند که نشان‌دهنده‌ی آمادگی آن‌ها برای جفت‌گیری است. آشنایی با علائم فحل شدن گربه‌ی ماده و اقدامات مراقبتی لازم، وظیفه هر سرپرستی است که به سلامت گربه‌ی خود اهمیت می‌دهد. در این مقاله، علاوه‌بر توصیه‌های علمی، تجربیات شخصی خودم در مواجهه با فحل شدن گربه‌ی ماده را با شما به اشتراک می‌گذارم. پس اگر به‌تازگی با این نشانه‌ها روبه‌رو شده‌اید، خونسردی خود را حفظ کنید و تا انتها با بلوکت همراه باشید.

فحل شدن گربه ماده چیست؟

فحل شدن یک فرایند طبیعی در چرخه‌ی جنسی گربه‌ها بوده که شامل تغییرات هورمونی و رفتاری خاص است. این فرایند به‌طور معمول در گربه‌های عقیم‌نشده و بالغ شایع بوده و نشان‌دهنده‌ی آمادگی گربه برای جفت‌گیری و باردار شدن است. هم گربه‌ی ماده و هم گربه‌ی نر با رسیدن به سن بلوغ، علائم و آمادگی خود را برای جفت‌گیری نشان می‌دهند که این آمادگی برای جفتگیری در گربه‌های ماده را «فحل» می‌نامند. تغییرات هورمونی و جسمی در این فرایند کمی مشابه با دوران پریود در خانم‌هاست که بهم‌ریختگی هورمونی هم روی جسم و هم روی خلق‌وخو و رفتار آن‌ها تاثیر بسزایی می‌گذارد. پس با دانستن این موضوع بهتر می‌توانید شرایط گربه‌ی فحل‌شده را درک کنید.

علت فحل شدن گربه ماده چیست؟

مهم‌ترین علت فحل شدن گربه‌ی ماده، رسیدن به سن بلوغ جنسی و جسمی است. اما میزان تکرار و طول مدت فحل شدن گربه‌ی ماده در پی تغییرات فصلی، شرایط محیط زندگی، افزایش میزان هورمون‌های جنسی و تغییرات فیزیولوژیکی رخ می‌دهد. در این دوران، با بالا رفتن سطح هورمون استروژن در بدن گربه‌ی ماده، او آمادگی تولیدمثل را پیدا می‌کند.

سن فحل شدن گربه ماده چقدر است؟

سن بلوغ و فحل‌شدگی گربه‌های جوان تحت‌تأثیر نژاد، شرایط عمومی گربه،  محیط زندگی و وضعیت آب‌وهوا می‌تواند تغییر کند. گربه‌های ماده معمولاً بین ۵ تا ۱۲ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند و در این زمان چرخه‌ی تولیدمثل آن‌ها شروع به کار می‌کند. 

پس از تکمیل مراحل بلوغ، گربه‌ها قادر به فحل شدن می‌شوند؛ دوره‌های فحل شدن می‌تواند تا پایان زندگی آن‌ها ادامه داشته باشد، مگر اینکه عقیم شوند. لازم به یادآوری است برخی از گربه‌ها دچار بلوغ و فحل‌شدگی زودرس (در سن ۵ ماهگی) هستند و برخی دیگر ممکن است در سنین بالاتر به بلوغ برسند. معمولا گربه‌هایی که در محیط بیرون از منزل زندگی می‌کنند و با گربه‌های نر زیادی در ارتباط هستند ممکن است زودتر به سن فحل شدن برسند. درحالی‌که که گربه‌های خانگی ممکن است دیرتر این علائم را از خود بروز دهند. مثلا دختر من دقیقا در روز تولد یک‌سالگی‌اش علائم فحلی را از خود نشان داد و تا قبل از آن هیچ علامتی بروز نمی‌داد.

علائم فحل شدن گربه ماده چیست؟

هر گربه ممکن است علائم فحل شدن را به شکل و با شدت متفاوتی تجربه کند؛ مثلا برخی گربه‌ها ممکن است تمامی علائم یادشده در این بخش، را از خود نشان دهند، اما برخی دیگر ممکن است تنها بخشی از این علائم را داشته باشند. در این بخش تجربه‌ی شخصی خودم از علائم فحلی دخترم را نیز با شما درمیان می‌گذارم.

1. صداهای بلند و غیرمعمول

گاهی پیش می‌آید که گربه‌ی ماده در دوران فحل شدن، صدای بلند و مداومی را تولید می‌کند که در حالت طبیعی وجود ندارد. این صدا که به‌صورت میوهای مکرر و بلند است با هدف جلب‌توجه‌ی گربه‌ی نر و برقراری ارتباط صورت می‌گیرد. دختر من در این دوران صدای ناله‌مانند کِش‌دار و ممتدی داشت. اصلا صدای میوی بلندی ایجاد نمی‌کرد و فقط طوری با ناله‌ی ممتد صدا می‌کرد که گویی درد وحشتناکی را تحمل می‌کند. این موضوع برای من بسیار سخت و ناراحت‌کننده بود چون در شرایط عادی سیتای من هیچ صدایی ایجاد نمی‌کند.

2. افزایش تمایل به مالیدن بدن به اشیا و سرپرست

از دیگر علائم فحل شدن این است که گربه تمایل دارد به‌طور مکرر بدن خود را به اشیا مختلف مانند مبلمان، دیوارها یا حتی صاحب خود بمالد. دختر من در شرایط عادی، زیاد نزدیک کسی نمی‌شد و انزوا و تنهایی خودش را بیشتر از هرچیز دوست داشت؛ اما با تجربه‌ی اولین فحل طوری‌که انگار بخواهد از درد و رنجی که دارد می‌کشد رها شود خودش را به من می‌چسباند تا شکم و بدنش را به‌آرامی ماساژ دهم و علاوه‌بر این سعی می‌کرد بدنش را روی سطح زمین، مبل، دیوار وغیره بکشد تا با این کار اندکی تسکین پیدا کند.

3. تغییر در حجم ناحیه تناسلی

در دوران فحل شدن گربه‌ی ماده، تغییرات هورمونی مثل افزایش هورمون استروژن، ممکن است باعث تورم یا بزرگ‌تر شدن ناحیه‌ی تناسلی شود. البته این تغییر ممکن است در همه‌ی گربه‌های ماده یا گربه‌هایی که برای اولین‌بار علائم فحل شدن را از خود نشان می‌دهند بروز پیدا نکند.

4. افزایش ترشحات واژن

یکی از علائم رایج در دوران فحل شدن گربه، ترشح مایعات شفاف یا نیمه‌شفاف از واژن است که باز هم به‌دلیل افزایش سطح استروژن رخ می‌دهد. این ترشحات غیرعفونی هستند و به‌ندرت باعث مشکلات بهداشتی می‌شوند. در این حالت، گربه‌ی ماده مدام با لیس زدن سعی می‌کند خودش را تمیز کند. سیتای من هم همین حالت را داشت و هر چند دقیقه یک بار سعی می‌کرد قسمت ناحیه‌ی تناسلی خودش را با لیسیدن تمیز کند.

5. وضعیت بدنی و نشانه‌های زبان بدن

تمایل زیاد برای نزدیک شدن به گربه‌های نر و نشان دادن رفتارهایی برای جلب جفت، در دوران فحل شدن گر‌به‌ی ماده بسیار معمول است؛ مثلا یکی از نشانه‌های واضح فحل شدن در گربه‌ها، قرار دادن بدن در حالت‌های خاص است.

در چنین مواقعی گربه‌ی ماده به نشانه‌ی پذیرش، بدن خود را به‌صورت کشیده در می‌آورد، قسمت پشت خود را به سمت بالا می‌برد. او با نشان دادن این حالت به نرها سیگنال می‌دهد که آماده‌ی جفت‌گیری است.

از جمله علائم عجیبی که دختر من نشان داد به پشت خوابیدن و دورتادور خانه حالت زامبی‌وار حرکت کردن بود. روز اول فحل شدن که چنین حالتی را دیدم به‌شدت دچار ترس و اضطراب شدم و مدام فکر می‌کردم که دخترم دچار سانحه و آسیب مغزی شده‌است اما بعد متوجه شدم دارد علائم فحلی از خود نشان می‌دهد. من چون هم گربه‌ی نر دارم و هم گربه‌ی ماده؛ برای جلب توجه‌ی پسرم بعد از هر چند دقیقه به پشت خوابیدن و دور خانه چرخیدن، مجدد به شکم می‌خوابید و قسمت انتهای کمر و باسن خود را به‌سمت بالا می‌گرفت و با صدای میوی ناله‌مانند گربه‌ی نر را صدا می‌زد. اما متاسفانه پسرم هم که برای اولین بار بود با چنین صحنه‌ی هولناکی مواجه می‌شد به‌شدت ترسیده بود و سعی می‌کرد تا حد ممکن از دخترم متواری شود. 😂

6. بی‌قراری و افزایش فعالیت جسمی

گربه‌ی ماده در دوران فحل شدن ممکن است بی‌قراری خود را به‌صورت پریدن و جست‌وخیز فراوان برای یافتن جفت نر نشان دهد. در چنین مواقعی گربه‌ی ماده مدام از این اتاق به آن اتاق سرک می‌کشد و به دنبال نیمه‌ی گمشده خود می‌گردد. دختر من زیاد به این حالت دچار نشد و بیشتر تمایل داشت هرجا که من هستم حضور داشته باشد و مدام شکمش را ماساژ دهم تا کمی دردش آرام شود.

7. تلاش برای رفتن به بیرون از خانه

این نکته به‌ویژه در گربه‌های خانگی پررنگ است؛ به‌طوری‌که در این زمان، گربه‌ی ماده به‌شدت تمایل به خروج از خانه پیدا می‌کند؛ بنابراین حضور بیش از حد گربه در کنار در یا پنجره، تولید صدا و تلاش برای خروج از در و پنجره در این دوران فحل، برای جذب گربه‌های نر است که بوی خاصی دارند. باز هم سیتای من چنین علائمی را از خودش بروز نداد چون شاید هم‌نشین و هم‌خانه با یک گربه‌ی نر عقیم‌نشده بود و نیازی به فرار و پیدا کردن جفت نمی‌دید. بااین‌حال، مدام سعی بر جلب‌توجه کردن پسرم «چیتا» داشت که موفق نمی‌شد.

8. افزایش تمایل به محبت و نوازش

در این دوران، معمولا نیاز به توجه و نوازش سرپرست چندبرابر می‌شود؛ گربه سعی می‌کند بیش از همیشه خود را به سرپرست نزدیک کند و ضمن مالیدن بدن خود به او، درخواست نوازش می‌کند. این تمایل به نوازش، نشان‌دهنده‌ی نیاز به ارتباط و توجه بیشتر است؛ چرا که گربه‌ها در این دوران می‌خواهند توجه نرها را جلب کنند. سیتای من در دوره‌ی فحلی بی‌نهایت چنین علائمی را از خود نشان می‌داد و در هر موقعیتی باید تمام توجه‌ام روی نوازش کردن و ماساژ دادن او متمرکز می‌شد.

9. تمایل به لیسیدن بدن

رفتارهایی مانند لیسیدن بدن و ناحیه‌ی تناسلی در برخی از گربه‌های ماده مشاهده می‌شود که این موضوع می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی و تحریک در ناحیه‌ی تناسلی باشد. گرچه گربه ذاتا همیشه درحال لیسیدن و تمیز کردن خودش است؛ اما در دوران فحل شدن، گربه‌ی ماده ناحیه‌ی تناسلی خود را بیش از حد معمول لیس می‌زند که هم باعث تحریک و هم باعث تمیز کردن ترشحات هورمونی‌اش می‌شود.

10. کاهش اشتها و کم‌غذایی 

از علائم فحل شدن گربه‌ی ماده کم شدن میل به خوراکی است. البته این کم‌اشتهایی معمولا جای نگرانی ندارد، چراکه موقتی است و به‌طور معمول پس از گذر از دوران فحل شدگی از بین می‌رود.

زمان فحل شدن گربه ماده 

چرخه تولیدمثل در گربه‌های ماده به‌شدت تحت‌تأثیر نور روز و دما است؛ گربه‌ها به‌طور طبیعی در فصول بهار و تابستان بیشتر فحل می‌شوند، یعنی زمانی که روزها طولانی‌تر هستند. از نظر علمی، نور با تأثیراتی که بر بخش‌هایی از مغز می‌گذارد، میزان تولید هورمون‌های جنسی را کنترل می‌کند. دختر من هم دقیقا در تیرماه که تولد یک‌سالگی‌اش بود فحل شد.

فحل شدن گربه ماده چند روز طول می‌کشد؟

مدت‌زمان دوره‌ی فحل شدن یا استروس در گربه‌های ماده می‌تواند بسته به نژاد گربه، شرایط محیطی و میزان نور در محیط متغیر باشد. به‌طور معمول مدت فحل شدن گربه‌ی ماده بین ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد، اما این مدت‌زمان می‌تواند بسته به شرایط مختلف گاهی تا ۲۱ روز هم ادامه پیدا کند. علائم فحل شدن در سیتای من ۸ روز طول کشید که ۴ روز اول، این علائم شدت بیشتری داشت و رفته‌رفته رو به افول رفت و بعد از ۸ روز کاملا قطع شد.

درصورتی‌که جفت‌گیری انجام شود و گربه باردار شود، علائم فحل به‌تدریج از بین می‌روند. اما اگر در این مدت جفت‌گیری نکند، علائم فحل شدگی گربه‌ی ماده هرازچندگاهی مجددا بروز پیدا می‌کند. گربه‌ی نر من هیچ اشتیاقی به جفت‌گیری نشان نداد و بعد از گذشت این دوران هر دو عقیم شدند و دیگر علائم فحل شدن در گربه‌ی ماده‌ام ندیدم.

درمان فحل شدن گربه ماده چیست؟

معمولا درمان فحل شدن گربه‌ی ماده به دو روش جراحی (عقیم‌سازی) یا مدیریت رفتاری انجام می‌شود. هر یک از این روش‌ها برای جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته، کاهش مشکلات رفتاری یا بهداشتی انجام می‌شود.

روش اول؛ عقیم‌سازی  گربه ماده

در روش عقیم‌سازی که معمولا به‌عنوان بهترین روش توصیه می‌شود، تخمدان‌ها و رحم از بدن خارج می‌شود. به دلیل حذف تخمدان، بدن دیگر قادر به تولید هورمون جنسی نیست و چرخه فحل شدن گربه‌ی ماده توقف میابد، به‌طوری‌که گربه تا آخر عمر قادر به تولید مثل نیست. از مزایای عقیم کردن گربه‌ی ماده می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته؛
• کاهش مشکلات رفتاری مثل تولید مکرر صدا، بی‌قراری و تلاش برای فرار از خانه؛
• کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با دستگاه تناسلی مانند سرطان رحم، عفونت رحم و سرطان تخمدان؛
• طول عمر بیشتر.

روش دوم؛ مدیریت رفتاری (در صورت عدم عقیم‌سازی)

اگر به هر دلیلی تصمیم ندارید که گربه‌ی خود را عقیم کنید (با این‌که بی‌نهایت توصیه می‌کنم که حتما این کار را انجام دهید)، برخی اقدامات رفتاری و محیطی می‌توانند به کاهش علائم فحل شدن گربه‌ی ماده کمک کنند. البته اغلب این روش‌ها موقتی است و ممکن است علائم به‌محض بازگشت گربه به دوران فحل دوباره ظاهر شوند:

• استفاده از داروهای هورمونی مثل آنتی‌هورمون‌ها و داروهای ضداستروژن؛ دقت کنید که استفاده طولانی‌مدت از این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته و بسیار خطرناک باشد؛
• جلوگیری از دسترسی به گربه‌ی نر برای کاهش استشمام بوی تحریک‌آمیز گربه‌های نر توسط گربه‌ی ماده؛
• توجه و نوازش بیشتر از سوی صاحب گربه؛
• استفاده از رایحه‌های آرام‌بخش مخصوص حیوانات خانگی.

سخن پایانی

حالا که می‌دانیم علائم فحل شدن گربه‌ی ماده چیست؟ بهتر می‌توانیم علت تغییرات خلق‌وخو و رفتار در گربه‌ی ماده را در این دوران از زندگی‌اش تشخیص دهیم. امیدواریم شما هم با مطالعه‌ی این مطلب از بلوکت، بتوانید دوران فحل شدن گربه‌ی دُردانه‌ی خود را به‌خوبی مدیریت کنید. لطفاً اگر تجربه‌ی مفیدی در این زمینه دارید، اطلاعات خود را با ما و دوستان بلوکتی در میان بگذارید.